Dünyadaki Sivil Havacılık Hızlı Bir Şekilde İlerliyor

TURİZMİN SESİ /RÖPORTAJ/ AYŞULA ÖZGEN

İSTANBUL- Günümüz dünyasında özellikle seyahat sektöründe, havacılık sektöründe çok ciddi ilerlemeler kaydedildiğini her geçen gün çok daha yakından izlemekteyiz. Bende uzun yıllardır havacılığa gönül vermiş ve çalışan bir kişi olarak bugün dünyadaki sivil havacılığın hızlı bir şekilde ilerlemesi, havayollarındaki muazzam değişiklikler, işletim sistemlerindeki farklılıklar, uygulamalar bunların hepsi bugün günümüz havacılık dünyasında son derece önemli bir yer tutmaya başladı. Özellikle Türkiye ekseninde bakacak olursak, bugün Türkiye özellikle İstanbul’un yeni havalimanı İstanbul Havalimanı’nda ki gelişmeler, tabi ki henüz daha başında olmakla birlikte, havalimanı önümüzdeki yıllara yayılan bir tamamlama sürecine geçecek. Şu anda gördüğümüz yoğun bir ilgidir.

HAVAYOLLARININ DÜNYADAKİ GELİŞİMLERİNDE EN ÖNEMLİ FAKTÖRLERDEN BİRİ LOW-COST 

Havayollarının dünyadaki gelişimlerinde en önemli faktörlerden biri de low-cost dediğimiz konseptin dünya havacılığına hızlı bir şekilde girmesi ve her geçen gün daha da yaygın bir hale gelmesidir. Bunun dışındaki havayolu işletmecilerinde low-cost’la ciddi bir şekilde legacy carrier dediğimiz hava yollarında ciddi bir şekilde low-cost’tan etkilendiklerini fark etmekteyiz. Bugün havacılığın geldiği bu nokta aynen bir uçak hızında devam ediyor ve her geçen gün yeni yükleri takip etmekten birazda neredeyse yorgun düşüyoruz ama bu son derece önemli gördüğümüz bu sektörün, bu endüstrinin gelişen teknoloji ile çağın gereklerinde çok daha farklı yerlere gideceğini görüyoruz.

UMMAN SULTANLIĞI’NIN LOW-COST KONSEPTİYLE ÇALIŞAN HAVAYOLU SALAM AİR’İ TÜRKİYE’YE KAZANDIRDIK

Katera Turizm ve Turizm Yatırımları A.Ş. olarak görev yaptığım GSA Departmanı’nda eğer açmamız gerekirse GSA yabancı bir havayolunun Türkiye’deki temsili şeklinde yorumlayabiliriz. Burada GSA hizmeti vermekteyiz. Daha önce yapmış olduğumuz bazı havayollarının temsilciliklerinin yanı sıra çok yeni geliştirdiğimiz ülkemize kazandırdığımız Salam Air, Umman Sultanlığı’nın low-cost konseptiyle çalışan Salam Air’i Türkiye’ye 1 Temmuz’da Trabzon’a uçuşlarını başlatarak, haftada 4 kez olmak üzere, 6 Eylül’e kadar süren bir sezonluk uçuş sistemiyle, 3 Temmuz’da da İstanbul Sabiha Gökçen Havaalanı’na Maskat’tan uçuşlarımızı düzenledik. Şu anda hali hazırda İstanbul’a haftada 2 kez olmak üzere uçuyoruz.

SALAM AİR 5 YILDA, 30 UÇAK SAYISINA YÜKSELMEYİ PLANLAMAKTADIR

Salam Air önemli bir low-cost havayolu, bölgenin ve Umman Sultanlığı’nın ilk low-cost havayolu olarak 2016 senesinde kurulmuş, 2017 senesinde de uçuşlarına başlamış bir havayolu şirketidir. 

Çok genç olmakla birlikte, çok tecrübeli, güvenli bir kadro ve yapılanma ile hızlı bir şekilde büyümesini sürdürmektedir. En son Airbus’ın yeni A320NEO uçaklarıyla filosunu genişletmekte olup, şu anda 7 adet uçağı mevcuttur. 2019 yılını toplam 9 uçakla bitirip, daha sonra ki yıllarda önümüzdeki ilk 5 yıla yayılarak yaklaşık 30 civarında uçak sayısına yükselmeyi planlamaktadır.

AMACIMIZ HİNDİSTAN’IN ÇOK ÖNEMLİ LOW-COST HAVAYOLLARINDAN BİRİ OLAN SPİCE JET’İ TÜRKİYE’YE KAZANDIRMAK

GSA olarak ayrıca temsil ettiğimiz diğer bir havayolu da Spice Jet’tir. Spice Jet henüz Türkiye’de uçmuyor off-line olarak adlandırıyoruz. Hindistan’ın çok önemli low-cost havayollarından biridir. Bu da sistemimiz içinde her geçen gün Türkiye pazarında ciddi bir şekilde yerini almaktadır.

ANA HEDEFİMİZ; ÜLKELER ARASINDAKİ BAĞIN VE TURİZM FAALİYETLERİNİN ARTTIRILMASIDIR

Türkiye’de tabi ki salt uçakların operasyonlarından ziyade bu operasyonların hedefleri arasında ticari amaç olmakla birlikte esas olan, kültürel yakınlaşmanın, ülkeler arasındaki bağın, ülkelerin arasındaki turizm faaliyetlerinin ve katma değerlerinin bu noktada arttırılması ana hedeflerimiz arasındadır.

HEDEFİMİZ, YENİ GÖRÜŞTÜĞÜMÜZ HAVAYOLLARINI TÜRKİYE’YE KAZANDIRMAK

Katera Turizm ve Turizm Yatırımları A.Ş. olarak bunun dışında daha yeni bir takım havayolları ile de görüşmeler içerisindeyiz. Umarız bu havayolları ile de herhangi bir anlaşma sağladığımız takdirde onları da Türkiye’ye kazandırmayı kendimize büyük bir hedef olarak koymuş durumdayız.

HAVACILIK SEKTÖRÜNDE REKABET NOKTASINDA, FİYATLARDA BÖLGESEL ÇOK CİDDİ BİR MÜCADELE, KENDİ İÇİNDE SAVAŞ GÖRMEKTEYİZ

Dünya’daki havacılık sektöründeki çok ciddi, hızlı değişimler arasında havalimanlarında ki gelişmeler ve Dünya’daki bu rekabet ortamının hızlı bir şekilde büyüyor olması tabi ki asla ve asla havacılık sektöründe güvenlik noktasında bir zafiyet olamaz. 

Ama rekabet noktasında, fiyatlar konusunda bölgesel çok ciddi bir mücadele, kendi içinde savaş görmekteyiz. Bu bizim ülkemiz içinde geçerli ve diğer bütün Dünya’daki ülkeler içinde geçerli şu andaki yaşam tarzı haline gelmiştir.

REKABET İLE GELİŞEN AYAKTA KALMA, YAŞAM MÜCADELESİ VEREBİLMEK SON DERECE ZORLAŞMIŞ DURUMDADIR 

Havacılık son derece hızlı bir ulaşım imkânı sağlamakta, bugün gördüğümüz ve havayolları içerisinde bir de bunun yanı sıra havayollarının kendi içerisinde ki dayanışma isteği, arzusu da söz konusu. Çünkü bu rekabet ile gelişen ayakta kalma, yaşam mücadelesi verebilmek son derece zorlaşmış durumdadır. Onun içinde birtakım sistemler görmekteyiz. 

Örneğin; Star Alliance, SkyTeam gibi. Bu yapılar içerisinde havayolları üye olmakta ve onlar birbirleri arasında özellikle uçtuğu noktalar arasında birbirlerine destek vererek, kendilerini ayakta tutmaya, birbirlerine destek olmaya, yaşamlarını sürdürmeye çalışmaktadırlar. 

DÜNYA’DA LOW-COST OPERASYONLARI SON DERECE DİKKAT ÇEKİCİ BİR KONUMDADIR

Benim kişisel olarak çok dikkatle üzerinde durulması gerektiğini düşündüğüm low-cost operasyonlarında yani düşük maliyette, düşük fiyatta uçuşların hızla dünyada yayılıyor olması son derece dikkat çekici bir konumdadır. 

Çünkü artık liberal ekonomilerde gördüğümüz bu rekabet anlayışı biraz da acımasız olarak yalnız bizim sektörümüzde değil, diğer sektörlerde de bunlarla karşılaşmak mümkün. Özellikle seyahat sektöründe bu son derece üst düzeylere çıkmaya başlamıştır.

TURİZM VE HAVACILIKTA ONLİNE SİTELERİN ETKİSİ GÜN GEÇTİKÇE BÜYÜMEKTEDİR 

Havayolları deyince aklıma hep seyahat acentaları, yıllardan beri birlikte olduğum, birlikte yaşamımızı sürdürdüğümüz seyahat acentalarının önemi geliyor. Seyahat acentalarımız biz de bugün yaklaşık olarak Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’mize bağlı alt acenteler ile birlikte 12 bin civarında kayıtlı acentamızı görüyoruz ama bunların aktif olanları tabi ki çok az sayıya maalesef bu orana baktığımızda oranı son derece düşük olarak görmekteyiz.

Bunun tabi ekonomik gelişmelerin çok etkisinin olduğu bu acentalarımızın yaşam savaşı verdiğini gördüğümüzde maalesef biraz da haksız rekabetin çok ciddi bir şekilde geliştiğini de fark etmekteyiz. Bunların en önemlisi bugün tabi ki gelişen teknoloji de artık önünde duramayacağımız bir online yaşam şekli var. Bu online birçok portalın, birçok sitenin sunduğu hizmet özellikle kendi sektörüm içinde söyleyecek olursam hem turizm ve hem havacılık konusunda son derece bu online sitelerin etkisi gün geçtikçe büyümektedir. Bu tabi yaşamını sürdürmeye çalışan seyahat acentalarımızı bir nebze etkilemektedir. 

Hatta bir nebze değil, oldukça etkilemektedir.

HAVAYOLU ŞİRKETLERİ SON TÜKETİCİYE ÇOK FARKLI BİR FİYAT SUNABİLİYOR AMA SEYAHAT ACENTALARI SUNAMIYOR

Havayolu şirketlerinin sektörel olarak da, kendimde havayolunda olmam nedeniyle rahatlıkla söyleyeceğim bir konu var o da şu kendi rekabet alanlarını kendi aralarında açarken aynı zamanda sektörel diğer dinamiklerle de rekabet koyduğunu da maalesef görüyoruz. Örneğin; kendi sitesinde son tüketiciye çok farklı bir fiyat sunabiliyor ama seyahat acentalarına geldiğim zaman veya diğer dinamikleri gördüğüm zaman sektör içerisinde bunlar bu konuda maalesef aynı imkânlar sunmaması nedeniyle ciddi zararlar görüyorlar. Bunu da biraz haksızlık olarak görüyorum.

SEYAHAT ACENTELERİNİN CİDDİ EMEKLERİ VE HAVACILIĞIN İÇİNDE ÇOK ÖNEMLİ ROLLERİ VAR   

Ben açıkçası sektörün güvenliği olan seyahat acentalarının yapılarının korunmasından yana olan bir kişiyim. Havayolu olarak da aynı şeyi şu anda temsil ettiğimiz havayolları bazında da aynı şekilde merkez ofislerinde olması gerektiği şekilde olduğunu söylüyoruz. Çünkü seyahat acentelerinin de ciddi emekleri ve havacılığın içinde çok önemli rolleri var. Bunda şimdi havacılığı nasıl düşünebiliriz çok hızlı gelişen ve önümüzdeki dönemlerde neler olabileceğini henüz tahmin edemediğimiz yeni birtakım teknolojik gelişmeler olacağını düşünmeden edemiyorum. Ama onların hepsi önümüzdeki dönemlerde yaşanacaktır.

ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMLERDE HİZMETLERİN ÇOK DAHA ADİL OLMASINI DİLİYORUM 

İlk havacılığa başladığım, 42 sene önce yaşadığım havacılıkla bugün ki havacılık sektörü arasında çok büyük farklar var. Gerek hava trafiği noktasında gerek havalimanlarında ki gelişmeler, gerek yolcu sayılarında ki artış, dünyadaki havayollarının artışı ve sefer sayılarında ki gördüğümüz ciddi artışlar bunlar tabi çok ilgi çekici, dikkat çekici umarım önümüzdeki dönemlerde hizmetlerin çok daha adil olmasını özellikle diliyorum. Bunların tabi kontrol edilebilecek mekanizmalar, otoriteler bunların hepsinin bir görevi olduğunu her zaman biliyorum.

BİZE DÜŞEN GÖREV SEYAHAT ACENTALARIMIZ VE DİĞER BİRTAKIM SEKTÖR GÜVENLİKLERİYLE UÇAKLARIMIZIN DOLULUĞUNU ARTTIRMAKTIR

Bize düşen görev şu anda GSA olarak yaptığımız seyahat acentalarımız ile birlikte ürünlerimizi pazarlayabilmek, onların güçleri ile birlikte seyahat acentalarımız ve diğer birtakım sektör güvenlikleriyle işlerimizi birlikte kotarabilmek noktasında tabi ki arzu ettiğimiz uçaklarımızın doluluğunu arttırmaktır. Ama bunu yaparken aynı zamanda tabi kazançları da göz önünde bulundurmamız gerekiyor. 

HAVAYOLU OPERASYONU OLDUKÇA MASRAFLI BİR YAPI VE ÖNEMLİ OLAN HUSUS YAKIT MESELESİDİR

Belki bir ufak nokta daha belirtmemde yarar var havayolu operasyonu kolay bir operasyon değil, oldukça masraflı bir yapı bu yapıdaki en büyük tabi harcama kalemi veya önemli olan husus yakıt meselesidir. Dünya’da yakıt fiyatlarında ki değişimler, oynamalar havayolunu da çok derinden etkiliyor. 

Low-Cost Hava Yolları ve diğer tarz dediğimiz Legacy carrier dediğimiz havayollarının arasında ciddi bir işletim farklılıkları var. Ama bu bir rekabet alanı. Yolcu sayısındaki artış ile dünyadaki daha çok seyahat eden insanların sayısında artış olması artık kaçınılmaz yani hiçbir şekilde geriye dönüşü olmadığını düşünüyorum. Çünkü en kolay ve en rahat ulaşımın havayolu olduğunu biliyoruz ve görüyoruz.

LOW-COST HAVAYOLLARININ MALİYETİ DÜŞÜKTÜR AMA GÜVENLİ SEYAHATTEN HİÇBİR ZAMAN ÖDÜN VERMEZ

En önemli hususlardan biri de güvenli seyahat meselesi. Güvenli seyahat her noktada önemli. Havayolları bugün Low-Cost Havayolu diye düşündüğümüz havayollarının acaba bu düşük maliyetlerle güvenlikten sarfınazar mı ediyorlar diye bir takım düşünceler zaman zaman bize soruluyor. Bu asla mümkün değil, çünkü havayolu uçağını uçurabilmesi için verilmiş olan uluslararası standartlardan asla ve asla en ufak bir sapma yapamaz. Ama bunun dışında ki verebileceği servislerde farklılıklar olabilir. Ama güvenlik noktasında ben her zaman olduğu gibi havacılığın, uçağın son derece önemli bir ulaşım aracı olduğunun kanaatindeyim.

HALUK AKSOY’UN HAVACILIK SERÜVENİ NASIL BAŞLADI VE NERELERE GELDİ? 

Ben 1977 senesinde Devlet Hava Meydanları İşletmesi o zaman ki adı ile Yeşilköy Havalimanı’nda Hava Trafik Kontrolörü olarak havacılığa adım attım. Yaklaşık 7 yıl 4 ay gibi bir süreden sonra Hollanda Kraliyet Havayolları’nda bu sefer Satış Temsilcisi olarak göreve başladım. Yaklaşık 18 yıl Hollanda Kraliyet Havayolları’nda çeşitli görevlerde ve yöneticiliklerde bulunduktan sonra da o zaman ki imkânlarla emeklilik hakkını elde ettim ama yaşım çok genç olduğu için sektörde devam ettim. Çalışma hayatımın en önemli köşe taşlarında biri de Türkiye’de ki ilk Low-Cost iç hat, düşük maliyetli uçuşların başlangıcında olmaktı. O zamanlar Fly Air Havayolu şirketi vardı. Onunla birlikte ilk Türkiye’de ki sene 2003 yanılmıyor isem Ekim ayının 24’ü idi ve ilk uçuşa başlamış olduk bu ilk noktamız İstanbul-Trabzon’du. Çünkü şirketin sahibi Karadenizli ve Trabzonlu bir beyfendi idi. Birgün bu uçuşları çok başarılı bir şekilde başlattık bu bende çok duygusal bir yönü olan bir operasyondur. 

Çünkü hayatında hiç uçağa binmemiş vatandaşlarımızın bu uçaklarla Trabzon- İstanbul arasında ki bu uçakla kısa süreli seyahatleri bizi çok memnun ediyordu. Çünkü çok dualar alıyorduk. Yöre halkı, Karadenizli vatandaşlarımız onların hepsi bize teşekkür ediyorlardı. Ne kadar güzel bizi böyle kısa sürelerde ailelerimize, varacağımız noktalara ulaştırdığınız için. Son derece duygusal bir dönem yaşamıştım. Bunun yanı sıra havayolunun kuruluş aşamaları çok ilginçti. Hakikaten Üniversitelerde bile bir ders olabilecek bir tatta, lezzette idi. Çok enteresan idi, elimizdeki imkânsızlıklarla neler başarabildiğimizi orada görmüştüm.

Müteakiben daha sonra kendimin özel bir ofisi vardı. O ofiste yine havacılık ve turizm üzerine danışmanlıklar yaptım. Birtakım yabancı kuruluşların Türkiye Temsilcilikleri’ni yapmıştım ve daha sonra aldığım bir teklif üzerine 2006 yılında da yine bölgenin ilk Low-Cost Havayolu Birleşik Arap Emirlikleri’nin Air Arabia’yi GSA konsepti ile Genel Satış Acentaları olarak Türkiye uçuşlarını başlatmıştık. 2006-2009 yılları arasında bu görevde bulundum. Daha sonra yine birtakım ilişkilerim oldu. 2013 senesinde bu kez yine GSA olarak Oman Havayolları’nın Umman Sultanlığı’nın Oman Heyeti’ne Türkiye faaliyetlerinde GSA’lik yaptık. Önce off-line’dı.

Yaklaşık 5 yıl sonra online yani artık Türkiye’ye direkt uçmaya başlamıştı. Umman’ın Başkenti Maskat’ta bir süre sonra kendilerinin de vermiş oldukları idari kararla birlikte bizden ayrılarak kendileri başka bir yola doğru eğildi. Şimdi ise, yine GSA olarak yine havacılığa devam ediyorum. Bu sefer yine aynı şirkette bu kez Umman Sultanlığı’nın low-cost Havayolu Salam Air ve Hindistan’ın low-cost Havayolu Spice Jet’in Türkiye Temsilcilikleri’ne devam ediyoruz. Bunun yanı sırada yaptığım başka turizm faaliyetlerini de ayrıca sürdürmekteyim.