TÜRDER Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prf. Dr. Uğur Özgöker hocam sizi kısaca tanıyabilirmiyiz? 1963 yılında Paris’ te doğdum. İlkokulu Ankara Özel Ayşe Abla İlkokulunda, ortaokul ve lise birinci sınıfı Ankara Özel Tevfik Fikret Lisesinde okudum, liseyi İstanbul Fenerbahçe Lisesinde bitirdim. 2 sene Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümünde okuduktan sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümünü 1987′ de derece ile bitirdim. 1988′ de Avrupa Topluluğu’nun Ekonomik Yapısı alanında Yüksek Lisansımı, 1994′ de Uluslararası İlişkiler alanında Doktoramı tamamladım. 2012’ de Siyasal Hayat ve Kurumlar Temel Alanında Üniversite Doçenti oldum. 2017 de Uluslararası İlişkiler Profesörü oldum. Anne tarafından Divriğiliyim.
Avrupa Birliği, Rekabet Hukuku ve Politikası, AB Ortak Dış ve Savunma Politikası, Uluslararası Güvenlik ve Strateji, Dış Ticaret ve Gümrük Birliği, Uluslararası Ticaret, Küreselleşme, Özelleştirme.
Türkiye’de tüketiciler neden mağdur oldu?
Bilindiği üzere bütün dünyayı derinden etkileyen Covid-19 pandemisi sonrasında diğer ülkelerde ekonomik koşullar normale dönmesine karşı ülkemizde tüketicileri doğrudan ilgilendiren, hayati mal ve hizmet fiyatlarında ekonominin normal gereklerinin çok ötesinde fahiş zamlar yapılmaktadır. Ayrıca piyasada pandemi sonrası tekrar canlanan talep nedeniyle bazı mal ve hizmetler tedarik edilememekte, karaborsada satılmakta, normal karların bazı mallarda piyasa fiyatının 10 katı kadar ahlaksız, iktisadi realiteden çok uzak zamlar yapılmaktadır. Özellikle zincir marketler aralarında açık veya gizli anlaşmalar yaparak (KARTEL oluşturarak) ya da piyasada hâkim durumda olan teşebbüsler bu hâkimiyetlerini mevcut ve potansiyel rakipleri ile tüketiciler aleyhine istismar ederek (TEKEL/MONOPOL haline gelerek) piyasayı bozmakta, serbest rekabeti ihlal etmekte ve özellikle de bireysel tüketicileri mağdur etmektedirler.
Rekabet kısıtlanır veya engellenirse neler olur?
Piyasa dengelerinin bozularak serbest rekabetin kısıtlanması ya da tamamen engellenmesi, ücretli çalışan ve emeklilerin hayatlarının çok zorlaştırılması, geçim sıkıntısı çekmeleri ve zaruri tüketim mallarını bile tedarik etmekte çok zorlanmaları ve nihai olarak bu enflasyonist ortamı bahane eden kötü niyetli dış güçler ve işbirlikçileri bazı iç siyasilerin bunu istismar ederek ülkemizin istikrarını bozarak siyasi ve ekonomik kaos oluşur.
Tüketiciyi koruyabilmek için neler yapılmalı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunda neler eksik?
Anayasa’nın 172. maddesi uyarınca “Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder” ayrıca piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi ile ilgili 167. Maddesi uyarınca “Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır, piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler” hükümleri devlete görev vermesine rağmen; 13 Aralık 1994 tarihinde yürürlüğe giren RKHK da mevcut haliyle rekabeti en fazla bozan Devlet Yardımlarının Düzenlenmesi ve Denetlenmesi’ ne ilişkin (TEŞVİKLER) ve doğrudan tüketiciyi koruyan hükümler yoktur.
RKHK ne tür değişiklikler olmalı?
Mevcut kanunun hükümlerinde rekabeti ihlal eden teşebbüslere bir önceki yılın cirosu üzerinden %10 gibi sembolik bir oranda para cezası verilmesi yetkisi çok yetersiz kalmaktadır. Rekabeti ihlal ederek % 500-1000 gibi fahiş oranlarında haksız kazanç sağlayan teşebbüsler çok cüzi cezalar karşısında rekabeti ihlal etme ve tüketiciyi istismar etmeyi sürdürmektedirler. Yeni kanunda ABD Rekabet Kanunun da olduğu gibi hapis cezaları ve çok yüksek para cezaları verme hükümleri de eklenmelidir.Ayrıca 4054 sayılı kanunun kuruma görev olarak verdiği “REKABET SAVUNUCULUĞU” nu yürütecek yani “Rekabet” i ilgililere ve kamuoyuna anlatacak, bilgilendirecek, eğitecek ve sertifikalandıracak bir birim de kurum organizasyon yapısında öngörülmemiştir. Türk vatandaşlarının yaşam standartlarının ve refah seviyelerinin artırılması için RK bünyesinde ekonominin kalbi İstanbul’da RK İstanbul Temsilciliği binasında mukim bir TÜKETİCİ VE REKABET AKADEMİSİ kurulmalıdır. İstanbul merkezli bu Akademi: Anayasamızda da yer alan Devletin hem Tüketiciyi Koruma hem de mal ve hizmet piyasalarında; Rekabeti Koruma fonksiyonlarını birlikte yürüterek ekonomimizi geliştirecek, uluslararası rekabet gücümüzü artıracak ve vatandaşlarımız için Eğitim, Bilgilendirme, Uluslararası Sertifikasyon faaliyetlerini ifa edecektir. Bunların yanı sıra: Rekabetin ve Tüketicilerin Korunması, Haksız Rekabet, Damping, Sübvansiyon, Patent ve Fikri Mülkiyet Hakları, Kalite ve Standardizasyon gibi Uluslararası Ticaret Kurallarını ihlal eden ve ticari ahlaktan yoksun, teşebbüsleri tespit edecek, uyaracak ve gerekirse cezalandırılmaları için RK ve adli makamlara doğrudan sevk edebilecek yetkilerle donatılmalıdır.
Hocam toparlarsak bu kanun ve uygulaması nasıl olmalı?
Bu hususlarla ilgili maddeler yeni REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN tasarısına derç edilmelidir. Yeni Kanun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla kanunu uygulamayla görevli mevcut “Rekabet Kurulu Üyeleri” nin görevleri sona erer ve yeni üyeler atanır maddesi de eklenmelidir. Konunun çok önemli milli bir mesele olması hasebiyle de yeni rekabet kurulu üyeleri de hemşerilik, akrabalık veya başka siyasi mülahazalarla değil tamamıyla liyakat esasına göre konunun uzmanları arasından belirlenip atanmalıdırlar.
Prf. Dr. Uğur Özgöker’in yazdığı kitaplar:
1 Uluslararası Siyasi, Askeri ve Ekonomik Örgütler
2 Küreselleşmenin Avrupa Birliği Ortak Güvenlik ve Savunma Politikasına Etkisi
3 Bilimsel Araştırma ve Çalışma Yöntemleri
4 Avrupa Birliği’nin Siyasal ve Ekonomik Temelleri
5 Avrupa Birliği Rekabet Hukuku ve Politikası
6 Uluslararası Ticaretin ve Standardizasyonunun Küresel Etkileri
7 Avrupa Birliği ve Türkiye AB İlişkileri
8 Avrupa Kimliği Kurgusu, Kriter Yayınları
9 Historical Peninsula of Istanbul Fener-Balat, Culture-Faith and Religion Based Tourism
10 Avrupa Kimliği Kurgusu
11 Avrupa Birliği’nin Siyasal ve Ekonomik Temelleri
12 Analysis of the “New” Turkish Foreign Policy
13 Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Mevzuatları
14 Avrupa Kimliği Kurgusu
15 AB’nin Doğu Sınırı Balkanlar
16 Uluslararası Siyasi, Askeri, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Örgütler
17 Teknoloji ile Gerçeğe Dönüşen Hayal DOĞRUDAN DEMOKRASİ
18 Batı Uygarlığının Gelişimi ve TÜRKİYE – AB İLİŞKİLERİ,
19 ULUSLARARASI GÖÇ VE MÜLTECİ KRİZİ
20 Devlet Yardımları ve Dahilde İşleme Rejiminin Dış Ticaretteki Yeri ve Önemi
21 AVRUPA GÜVENLİK VE SAVUNMA POLİTİKALARI
22 Siyasal Katılma/Kültür/Kurumlar Çerçevesinde KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ’NDE SİYASAL HAYAT
23 Doğu Akdeniz Jeopolitiği Çerçevesinde TÜRKİYE’ NİN ENERJİ GÜVENLİĞİ Enerji Kaynakları ve Enerji Rotaları
24 Avrupa Birliği Politikalarında İklim Değişikliği: Çevre, Enerji ve Sürdürülebilirlik