TÜBİTAK MAM ile zamanda yolculuk başladı

TURİZMİN SESİ

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi’nde (TÜBİTAK MAM), kurulan Karbon 14 Laboratuvarı’nda organik kalıntıların tarihlendirilmesi ve yaş tayini alanlarında 50 bin yıl geriye gidilebiliyor.Türkiye’nin en büyük araştırma merkezlerinden TÜBİTAK MAM’a bağlı Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde, Ortadoğu ve Balkanların en gelişmiş “Karbon 14 Laboratuvarı” faaliyete geçti. Laboratuvarda ilk olarak Hatay Aççana Höyük’ten alınan 4 bin yıllık bir çitlembik tohumu ile bir zeytin çekirdeğinin gerçek yaş tayini yapıldı. Laboratuvar, başta arkeolojik kazılar olmak üzere yaş tayini konusunda pek çok alana hizmet verecek.

50 bin yıl geriye gidilebiliyor
TÜBİTAK MAM Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdullah Karaman, karbon 14 yöntemi ile organik kalıntıların tarihlendirilmesi ve yaş tayini alanlarında 50 bin yıl geriye gidilebildiğini söyledi.  Karbon 14 yöntemi analitik kimya ve fizik bilimlerine dayansa da uygulama alanlarının sınır tanımadığını belirten Karaman, “Örneğin, geçmişte bir fay hattında hangi aralıklarla deprem meydana geldiğini ya da eski bir eserin yaşını tayin edebilir ya da karbon elementini iz olarak kullanarak ilaçların vücudumuzdaki seyrini takip edebiliriz” dedi.

Prof. Dr. Karaman, şunları kaydetti: “Arkeoloji alanında son yılların en büyük keşfi olan Göbeklitepe, Çatalhöyük ve diğer Anadolu yerleşimlerinin tarihlendirilme çalışmaları hep Karbon 14 yöntemiyle yapıldı. İstanbul’daki metro çalışmalarında ortaya çıkan Yenikapı’daki kalıntılar, Tarihi Yarımada'nın yerleşim tarihini günümüzden yaklaşık 8.500 yıl geriye taşıdı. Aynı şekilde, Ölü Deniz Parşomenleri ya da Torino kefeni gibi uluslararası alanda yankı bulan konuları aydınlatma da Karbon 14 ile tarihlendirmeye başvuruldu.”

Ortadoğu ve Balkanların en gelişmiş laboratuvarı
Karbon 14 Laboratuvarı’nın ülkemiz için önemi hakkında bilgi veren TÜBİTAK MAM İş Geliştirme Yöneticisi Nuh Yılmaz ise bu teknolojinin dünyada yalnızca 19 ülkede aktif olarak hizmet verdiğini söyledi. Yılmaz, laboratuvarın Türkiye gibi tarih öncesi ve sonrası birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve ender jeolojik ve tektonik bir coğrafyada yer alan bir ülke için kritik öneme sahip olduğunu ifade etti. Tesisin Balkanlar ve Ortadoğu’da alanındaki en gelişmiş laboratuvar olması nedeniyle yalnızca ülkemize değil tüm bölgeye hizmet vereceğini belirten Yılmaz, “TÜBİTAK MAM bu laboratuvar ile çok yüksek meblağlara yurtdışında yaptırılan yaş tayini testlerini çok daha ucuza ve daha süratli bir şekilde gerçekleştirme olanağına kavuştu” dedi.

TÜBİTAK MAM, belli bir sıra dâhilinde numune kabullerine başlanan laboratuvar için arkeolojik kazı ekipleri ve müze müdürlükleriyle görüşmelere başladı.

Bu teknolojinin ülkemizde kurulum aşaması nasıl gelişti?
Karbon 14 yöntemi, Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi (AMS) teknolojisine dayanıyor. AMS ile atomları düz bir çizgide 20 metrelik bir hat üzerinde seyahat ettiriyor. Temel mantığı, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısında kullanılan teknolojiyle benzer. Atomik boyutta çalışıldığı için laboratuvarın kurulumu büyük bir titizlik ile gerçekleştirildi. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde kurulan Karbon 14 Laboratuvarının kurulum aşamasında, tersine beyin göçü ile ülkemize Japonya ve Amerika’da çalışmalar yapmış bir ekip yer alıyor.