SU TEMİN PROJESİ HIZLA İLERLİYOR

---

Girne Haber Ajansı(GHA)

Onlarca yıldır gündemde olan ancak önceki denemelerin başarısız olduğu Türkiye’den su taşınmasının gerçek olmasına bir yıldan daha az zaman kaldı. Son yıllarda yeterli yağış almadığı için yeraltı su kaynakları azalan Kıbrıs’a Türkiye’den gelecek suyla, 50 yıllık içme ve sulama suyu ihtiyacının karşılanması hedefleniyor.Türkiye Başbakanı Erdoğan’ın, Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu’nun doğum günü olan 7 Mart 2014 saat 13.00’te suyun KKTC’ye ulaşacağını açıkladığı projenin, bu tarihten önce tamamlanabileceği belirtiliyor. Anamur-Alaköprü’de olduğu gibi Geçitköy’de de inşaatın bitmesine kaç gün, kaç saat, kaç dakika, kaç saniye kaldığını gösteren dijital sayaçlı pano, dev hedefe adım adım yaklaşıldığını gösteriyor.

 

Proje kapsamında Mersin-Anamur’da Alaköprü barajının inşaatının yüzde 60’ının; KKTC’de ise Geçitköy barajının inşaatının yüzde 40’ının tamamlandığı açıklandı. İki baraja ek olarak 2 terfi merkezi ve 107 kilometrelik boru hattı çalışmaları da devam ediyor.Toplam maliyeti 1.1 milyar TL olarak açıklanan ancak isale (akıtma) hatlarıyla birlikte rakamın 1.5 milyar TL’ye ulaşması beklenen asrın projesiyle gelecek su, KKTC’nin yüzde 97’sine ulaşacak. Suyun ilk olarak Serhatköy civarı,Lefkoşa, Hamitköy ve Gazimağusa’ya dağıtılması planlanıyor.Yılda 75 milyon metreküp suyun yarısı içme, yarısı tarımsal sulama amaçlı kullanılacak. Suyun dağıtımı için 4 etaplı projeyle KKTC genelini kapsayacak toplam 480 kilometrelik isale hattı yapılacak, ancak bazı yerlerde var olan isale hatları da kullanılacak.Maliyeti tamamen Türkiye tarafından karşılanan dev proje için gerek Mersin’de gerekse KKTC’de hummalı çalışmalar sürdüren ekipler, “Asrın Projesi”nde tuzları bulunduğu için ayrı bir heyecan ve gurur yaşıyor.Türkiye Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nün yetkilileri ve çalışanları, projenin KKTC ayağında da görev alıyor. Geçitköy’de bir yıldır devam eden baraj ve diğer işlerin yapımında görevli DSİ personeli, proje için gönüllü olarak ailelerinden uzak kalmayı göze alıp KKTC’ye geldi.Çalışmalar, Ankara’da açılan ihaleyi kazanan Ak-eli İnşaat, Binaş ve ASF firmalarınca KKTC’deki ortakları Korman İnşaat, Tosun İnşaat ve Tüfekçi İnşaat’la birlikte sürdürülüyor.

 

80’i 134 askı üzerinde ve deniz altından olmak üzere toplam 107 kilometrelik boru hattıyla Mersin’e bağlı Anamur ilçesindeki Dragon Çayı üzerine kurulan Alaköprü barajından KKTC’ye yılda 75 milyon metreküp su taşınmasını öngören Asrın Projesi, Temmuz 2010’da Türkiye ile KKTC arasında imzalanan anlaşmayla başladı.7 Mart 2011’de Anamur’da Alaköprü barajının; 30 Mart 2012’de ise Geçitköy barajının temeli atıldı.13 Ekim 2012’de ise Anamur ve Girne/Karşıyaka-Güzelyalı’da boru hattı ve kara yapılarının temelleri eş zamanlı temeli atıldı.Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Ali Çetin Amcaoğlu ve Su İşleri Dairesi Müdürü Hasan Senin, TAK muhabirinin “asrın projesi”nde son durumla ilgili sorularını yanıtladı.

 

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Ali Çetin Amcaoğlu, projenin muhtemelen planlanandan daha önce biteceğini söyledi.Amcaoğlu, projenin sadece Türkiye ve KKTC’nin değil, yabancı ülkelerin de ilgisini çektiğini, örneğin geçtiğimiz günlerde bir Fransız televizyonunun bu konuda kendisiyle söyleşi yaptığını söyledi.

 

Türkiye’yle yapılan protokol uyarınca, iki ülkenin uygun göreceği koşullarda suyun başka bir ülkeye de verilebileceğini kaydeden Ali Çetin Amcaoğlu, suyun maliyeti konusunda ise “İnsanımıza, bugünkü durumdan daha fazla bir maliyet getirmeyecek” dedi.

 

Aynı hattan elektrik gelmesiyle elektrik maliyeti yanında su maliyetlerinin düşeceğini, çünkü Türkiye’de elektriğin kilowatt saat ücreti 23-24 Kuruş iken, KKTC’de 50 kuruşlarda olduğunu kaydeden Amcaoğlu, projenin finansmanının Türkiye tarafından karşılandığını, işletmeci firma için yatırım maliyetinin söz konusu olmayacağını bildirdi.Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Ali Çetin Amcaoğlu, suyun fiyatının belirlenmesinde iki ülkenin de söz sahibi olduğunu, devletin vatandaşını koruma adına bugünkü konumdan daha ağır bir mükellefiyet getirecek sonuç yaratmamaya özen göstereceğini belirtti.

 

Amcaoğlu, Kıbrıs İşlerinden de Sorumlu Türkiye Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay ile Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’nun önümüzdeki hafta İstanbul’da yapılacak Dünya Ormancılık Forumu nedeniyle KKTC ziyaretlerinin Nisan’ın ikinci yarısına kaldığını söyledi.Alaköprü barajının yüzde 60-65’lik kısmının tamamlandığını, Mersin Valisi Hasan Basri Güzeloğlu’nun geçtiğimiz günlerde barajdaki incelemesi sırasında kendisini telefonda arayarak bilgi verdiğini açıklayan Bakan Amcaoğlu, projenin muhtemelen belirlenen tarih olan 7 Mart 2014’ten önce biteceğini kaydetti.Amcaoğlu, Geçitköy’deki çalışmaların da hızla sürdüğünü, Güzelyalı’dan baraja kadarki bölümde boruların döşenmeye başlandığını ifade ederek, Mersin’de de deniz geçişiyle ilgili çalışmaların başlatıldığını; her biri 500 metrelik 26 borunun yatırıldığını öğrendiğini anlattı.Her iki tarafta da boruların bir kısmının 250 metre derinliğin altındaki bölümlerde denizde gömülü olacağını kaydeden Ali Çetin Amcaoğlu, tüm çalışmaların eş zamanlı olarak bitirilmesinin planlandığını söyledi.

 

Amcaoğlu, pompa istasyonları yapımının da başladığını, arıtma tesisi ihalesinin tamamlandığını, çok kısa sürede çalışmanın başlayacağını, suyun içme ve kullanma suyu olarak dağılımı için Serhatköy-Lefkoşa arası ana isale hattı ihalesinin de yapıldığını ve çok yakında çalışmanın başlatılacağını, böylece isale hattının yenileneceğini açıkladı.Ülke genelinde 480 kilometrelik dağıtım ağı projesinin tamamlandığını; TürkiyeBaşbakanYardımcısı Beşir Atalay ile Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’yla bunları görüşerek ihaleye çıkılacağını söyleyen Ali Çetin Amcaoğlu, ülkeye suyun gelişiyle birlikte dağıtımının da eş zamanlı sağlanması için çalıştıklarını; şu anda hiçbir çalışma yapılmasa bile Güzelyurt ve Gazimağusa’ya kadar olan güzergahı var olan isale hatlarıyla besleme şansları bulunduğunu bildirdi.

 

Amcaoğlu, “Ancak ana hedef, ülke genelindeki tüm hatların yenilenmesi, Yeşilırmak’tan Dipkarpaz’a bu suyu verebilmektir” dedi.Yaklaşık 1 milyar 100 milyon TL olarak öngörülen proje bedelinin isale hatlarıyla birlikte 1.5 milyar TL’ye ulaşacağını bildiren Bakan Ali Çetin Amcaoğlu, ilk kez kullanılacak tekniklerin uygulanacağı projenin dünyanın ilgisini çektiğini belirtti.

 

Ali Çetin Amcaoğlu, projede yerli firmaların da bulunduğunu; Korman İnşaat, Tüfekçi İnşaat ve Tosun İnşaat firmalarının çalışmalarının istihdama katkı yaptığını belirtti.

 

“Asrın Projesi”yle gelecek suyun yarısının içme, yarısının da tarımsal sulama maksatlı kullanılacağını hatırlatan Amcaoğlu, suyun özellikle Güzelyurt yöresinde tarımda kullanılması için proje çalışmalarının sürdüğünü bildirdi.

 

Suyun ülkeye zenginlik katacağını vurgulayan Amcaoğlu, Türkiye’den gelen ekiplerle Su İşleri Dairesi’nin bir çalışma yürüttüğünü; su projesinin gündeme geldiği tarihten itibaren bakanlık bünyesinde bitkisel üretim planlama çalışması başlattıklarını; konunun ekonomik boyutlarının incelenmesinden sonra üreticilerin bilgilendirilip yönlendirileceğini; yeni ürün çeşitlerinin de gündeme geleceğini; teşviklerin de buna göre düzenleneceğini anlattı.Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Ali Çetin Amcaoğlu, üretimin karşılığının alınmasıyla sürebileceğine işaret ederek, ihracatı kolay ürünler üzerinde durulacağını söyledi.

 

Bitkisel üretim ve hayvancılıkla ilgili planlamaların günün sonunda birleştirilmesiyle ortaya “Tarım Master Planı”nın çıkacağını ifade eden Bakan Amcaoğlu, suyun gelişiyle birlikte yasal düzenlemeler gerekeceğini, Su Yasa Tasarısı’nın şu anda tüm paydaşlarla tartışılarak hemen hemen son şeklini aldığını, ayrıca Tarımsal Arazileri Koruma Yasa Tasarısı hazırlandığını açıkladı.

 

Su İşleri Dairesi Müdürü Hasan Senin de, dünyada ilk kez uygulanan bu projeyle Türkiye’nin Guinness Rekorlar Kitabı’na gireceğini söyledi.Senin, Türkiye’den KKTC’ye elektrik enerjisinin getirilmesini de gündeme getirecek bu projenin, Türkiye’ye yeni pazarlar açabileceğini; ileride Güney Kıbrıs da bu sudan yararlanmak isterse ikinci bir hat çekilebileceğini kaydetti.Deniz altından İstanbul’dan Adalar’a kum üzerine yerleştirilen borularla su götürüldüğünü, ancak askıda borularla su taşınmasının ilk olduğunu ifade eden Su İşleri Dairesi Müdürü Hasan Senin, derinliğin fazla olduğu Akdeniz’de kum üzerine basınca dayanıklı boru yerleştirmenin maliyetinin daha yüksek olduğu için tercih edilmediğini belirtti.Senin, projenin Türkiye, KKTC ve deniz geçişi ayaklarından oluştuğunu kaydederek, Türkiye ayağında Dragon çayından suyun alınıp hemen yanına 90 metre yükseklik, 384 metre üst genişlikte ve 130 milyon metreküp su kapasiteli Alaköprü barajı inşa edildiğini anlattı.Alaköprü’den sonra suyun 22 kilometrelik borularla Anamur’a deniz kenarına taşınacağını ve 10 bin metreküplük depoya düşeceğini belirten Su İşleri Dairesi Müdürü Hasan Senin, bu işlemin basıncı sıfırlamak için yapılacağını söyledi.Aldığı bilgilere göre, tüm bu çalışmaların yüzde 60’ının tamamlandığını açıklayan Hasan Senin, boruların denize ilk giriş noktasında 20 metre derinliğe yerleştirileceğini, derinlik 280 metreye ulaşınca, deniz dibinden 250 metreye boruların çelik çubuklara asılmasına geçileceğini bildirdi.

 

Asma işlemlerini deniz dibindeki robotların yapacağını açıklayan Su İşleri Dairesi Müdürü Hasan Senin, boruların Akdeniz’de geçeceği 80 kilometre 150 metrelik bölümde en derin yerin 1450 metre olduğunu söyledi. Senin, bu durumda en uzun çelik çubuk boyunun 1200 metre olacağını belirtti.Senin, derinlik 280 metrenin altına düşünce boruların yine kuma gömüleceğini ifade etti.

 

Bu dev projenin ilk olması sebebiyle referansının olmadığına dikkat çeken Su İşleri Dairesi Müdürü Senin, deniz geçişinde kullanılacak boruların üretimi için Anamur’da özel bir fabrika kurulduğunu, 80 kilometrelik boru hattının yaklaşık 12 kilometresinin şu ana dek imal edildiğini bildirdi.

 

İlk borunun Temmuz ayında denize indirilmesi ve döşeme işlemlerinin başlatılmasının hedeflendiğini açıklayan Hasan Senin, Anamur’dan gelecek suyun Güzelyalı’dan KKTC’ye ulaşacağını hatırlattı.

 

Suyun Güzelyalı’da terfi istasyonunda toplanacağını ve ardından 3 bin 500 metre ilerideki Geçitköy barajına iletileceğini kaydeden Senin, 60 metre yükseklikte, üst kısmı 650 metre, ön yüzü beton kaplamalı, kaya dolgu Geçitköy barajının, 26 milyon 500 bin metreküp kapasitesi olacağını açıkladı.

 

Geçitköy barajının yaklaşık yüzde 40’ının tamamlandığını ifade eden Senin, suyun buradan Çamlıbel’de inşa edilecek arıtma havuzuna iletileceğini ve günde 200 bin metreküp suyun arıtılarak tarımsal sulama ve içme maksatlı KKTC’nin yüzde 97’sine borularla taşınacağını anlattı.

 

Su İşleri Dairesi Müdürü Hasan Senin, 1500 milimetrelik dükdil (döküm) boruda, 4 etapta yapılacak 480 kilometrelik isale hattıyla ülke geneline yayılacak suyun dağıtımı için ilk ihalenin 17 Nisan’da Ankara’da açılmasının hedeflendiğini bildirdi. Senin, Türkiye’den gelecek suyun dağıtımı için mevcut isale hatlarının da kullanılacağını söyledi.

 

İlk etapta Serhatköy-Yakın Doğu Üniversitesi arasındaki isale hattının yapılacağını; böylece Lefkoşa, Hamitköy, Serhatköy civarının su alacağını; ayrıca eski hattan da Gazimağusa’ya su verileceğini açıklayan Su Dairesi Müdürü, daha sonra ikişer arayla, toplam dört etapta isale hatlarının ihale edileceğini belirtti.İkinci etapta Tatlısu-Güzelyalı; üçüncü etapta Hamitköy-Yonca kavşağı-Ercan-Güvercinlik; dördüncü etapta ise Yonca kavşak ile Karpaz arasındaki su dağıtım hatları döşenecek.Senin, suyun bazı bölgelere ulaşamayacağını, ancak zaman içinde ulaşabilmesi için Su İşleri Dairesi’nin çalışma yapacağını, bazı köylerin ise zaten yeterli içme suyu bulunduğu için ihtiyaç duymayacağını anlattı.Yakın zamanda ülkenin su şebekelerinin yüzde 95’inin yenilendiğini; Akdoğan, Çamlıbel, İskele’de ise çalışmaların devam ettiğini ifade eden Hasan Senin, Kilitkaya ile Sazlıköy’ün de ihale edileceğini bildirdi.