Fazla Kapasite Otelleri Boş Birakiyor

TURİZMİN SESİ

Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB) aşırı otel arzına dikkat çektiği araştırma çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. 186 bin yatak kapasitesi bulunan ve inşaat maliyeti 4.5 milyar dolar olan İstanbul otellerine, turizmdeki sıkıntılara rağmen olağanüstü bir hızla yenileri ekleniyor. Yatırım safhasında bulunan ve her geçen gün devreye giren tesislerdeki 47 bin yatak da eklendiğinde, İstanbul’un toplam yatak kapasitesi 234 bine, inşaat maliyeti 5.8 milyar dolara ulaşacak.

 Şu anda İstanbul’da 28 milyon kişiye yetecek yatak kapasitesi bulunuyor. Sıkıntıların bu yıldan çok daha az olduğu 2015’te kapasitenin sadece 10.1 milyonu doldu. Bunun 6.4 milyonunu yabancı turistler oluşturdu. Yani 2015 yılında her 100 yataktan 65’i boş kaldı. Boş kapasitenin sadece oteller açısından yarattığı bir yıllık kayıp 3 milyar doları bulunuyor. TÜROB Başkanı Timur Bayındır, aşırı yatak arzının sektörü tehdit eder boyuta ulaştığını söyledi. Bayındır, sadece İstanbul’da değil Türkiye’nin her yerinde yatırımların talep düzeyine göre düzenlenmesi gerektiğini belirtti.

İstanbul’da talebin çok üzerinde artış gösteren otel yatırımları konaklama sektöründe fazla kapasite oluşmasına ve otel odalarının atıl kalmasına neden oluyor. Özellikle son 3 yılda kentteki ‘aşırı’ denilebilecek düzeyde seyreden otel yatırımları talep pastasının verimli değerlendirilememesine, dolayısıyla konaklama sektörünün özellikle yeni yatırımlarda maliyetlerini çıkaramamasına yolaçıyor. Ortaya çıkan doluluk rakamları da bu durumu teyid ediyor. Sektörün bu yılki kadar sıkıntı yaşamadığı 2015 yılında bile her 100 yataktan 65’i boş kaldı. Bu boşluğun başta gelen nedeni olarak çift haneli turist artışının devam edeceği beklentisiyle talebin çok üzerinde gerçekleşen otel yatırımları olarak gösterilirken, fazla kapasite otelleri atıl bırakıyor. Bu yıl ilave sıkıntıların da sektörü olumsuz etkilemesiyle boş yatak sayısı daha da arttı. Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB) İstanbul konaklama kapasitesine ilişkin araştırması bu konuda çarpıcı sonuçlar ortaya koydu.

47 bin yeni yatak yolda
Araştırmaya göre, İstanbul'da 106 bin 34'ü Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli, 80 bin 268'i de bakanlık belgesine sahip olmayan toplam 186 bin 302 yatak bulunuyor. Ekonomi Bakanlığı Yatırım Teşvik verileri dikkate alınarak hesaplandığında, mevcut 186 bin 302 yatağın inşaat maliyet değeri 4.5 milyar dolar olarak ölçülüyor. Bu hesaplamada, Ekonomi Bakanlığı 2015 yıl sonu ‘Yatırım Teşvik Raporu’ yatak başı maliyet değeri olan 70.4 bin TL baz alınarak yapıldı. Yatırım safhasında bulunan ve her geçen gün devreye giren tesislerdeki 47 bin 685 yatak da eklendiğinde, İstanbul’un konaklamada toplam yatak kapasitesi 233 bin 987’ye ve inşaat maliyeti 5.8 milyar dolara ulaşacak.

1 yıllık ‘boş’luk kaybı 3 milyar dolar
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2015 yılı verilerine göre, İstanbul’u ziyaret eden yerli ve yabancı ziyaretçilerin ortalama kalış süresi 2.4 gün. Yüzde 100 doluluk dikkate alınarak hesaplandığında İstanbul'da bir yılda 28 milyon 333 bin kişiyi ağırlayabilecek yatak kapasitesi mevcut. 2015 yılında İstanbul'da, Bakanlık belgeli ve diğer konaklama tesislerinde toplam 10 milyon 117 bin yerli ve yabancı ziyaretçi konakladı. Dolayısıyla şehrin toplam yatak arzının yaklaşık yüzde 65'i boş kaldı. Sadece yabancı turistler baz alındığında, 2015’te kente gelen 12 milyon 414 bin yabancı turistin ise sadece 6.4 milyonu Bakanlık belgeli ve diğer konaklama tesislerinde konakladı. Bu sonuçla, şehre geldiği belirtilen yabancı turistlerin yüzde 48'inin konaklama kaydının olmadığı ortaya çıkarken, kayıt dışı faaliyet gösteren günübirlik evlerde kaldıkları ya da şehirde kalmadan farklı noktalara seyahat ettikleri tahmin ediliyor.  
Araştırmaya göre, boş kapasitenin sadece oteller açısından yarattığı bir yıllık mali kayıp 3 milyar dolar düzeyinde. Ulaşımdan yeme-içme sektörüne, alışverişten eğlenceye kadar diğer sektörler de gözönüne alındığında kayıp çok daha yüksek rakamlara ulaşıyor.

Bayındır: Sektör için tehdit haline geldi
Araştırma sonuçlarını değerlendiren TÜROB Başkanı Timur Bayındır, otel yatırımlarının dağılımındaki dengesizliğin, kırılgan yapıdaki sektörü olumsuz yönde etkilediğini belirterek, İstanbul ve Antalya yatak arzının sektörü tehdit eder boyuta ulaştığını savundu. İstanbul, Antalya ve Muğla’da yoğunlaşan otel arzının sektördeki kârlılığı düşürürken, oluşturduğu fiyat eksenli rekabetle de kaliteyi olumsuz yönde etkilediğine işaret eden Bayındır, şunları söyledi: “İhtiyaçlar çerçevesinde uygulanacak doğru teşvikler sayesinde, yatırımlar ihtiyaç duyulan bölgelere doğru yönlendirilirken, mevcutların da kârlı ve sağlıklı bir şekilde işletilmesi sağlanabilir. İstanbul'u sektörel kümelenmeler ve demografik dağılımdaki farklılıklar nedeniyle bütüncül şekilde ele alabilmek mümkün değil. Bu nedenle kentte uygulanacak bir teşvik sistemi, bölgelerin ve ilçelerin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak planlanmalı.”

Yatırım İzleme Kurulu önerisi
Ekonomi Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sektör temsilcilerinin de içinde yer aldığı ‘Turizm Yatırım İzleme Kurulu’nu hayata geçirmesi gerektiğini dile getiren Bayındır, şunları söyledi: “Bu kurulun, arz-talep dengesine uygun olarak, milli kaynakların daha verimli kullanılması için önemli bir görevi üstleneceğini düşünüyoruz. Dengeli bir yatırım perspektifi geliştirebilmek için, ihtiyaç duyulan yatak kapasitesinin niteliğini de doğru analiz etmek gerekiyor. İstanbul'da 4 ve 5 yıldız ekseninde sıkışan otel stoku, pazarın ihtiyaçlarının tamamına cevap vermemenin yanında mevcut ürünlerin fiyatlandırılmasında da ciddi sorunlara neden oluyor. Kentin ihtiyacının yüksek kapasiteli 5 yıldızlı otellerden ziyade, nitelikli 2, 3 ve 4 yıldızlı oteller olduğu görülüyor. Kültür-sanat, eğlence, spor ve gastronomi gibi birçok alanda turizmi destekleyecek yatırımların da teşvik kapsamına alınması gerekiyor.”

RAKAMLARLA İSTANBUL’DA KONAKLAMA SEKTÖRÜ
- İstanbul'daki 2.353 konaklama tesisinin yüzde 23'ü Bakanlık belgeli, yüzde 77'si ise belediye belgeli ve diğer.
- İstanbul'da 74'ü Avrupa, 18'si Anadolu yakasında olmak üzere toplam 92 adet 5 yıldızlı otel bulunuyor. 5 yıldızlı oteller Şişli ve Beşiktaş’ta yoğunlaşıyor.
- 4 yıldızlı otel yoğunluğu Fatih ve Beyoğlu’nda. 42 adet 4 yıldızlı otelin yer aldığı Fatih ilçesini 39 otel ile Beyoğlu takip ediyor.
- 3 yıldızlı oteller Tarihi Yarımada'da yoğunlaşıyor. 56 otelle en fazla 3 yıldızlı otele sahip olan Fatih'i 15 otel ile Beyoğlu ve 12 otelle Şişli takip ediyor.
- İstanbul'da en fazla 2 yıldızlı otel yine Tarihi Yarımada sınırları içerisinde yer alıyor. Fatih ilçesi sınırlarında bulunan 2 yıldızlı otel sayısı, kentin toplam 2 yıldızlı otel kapasitesinin yüzde 64'üne denk geliyor. 2 yıldızlı otel yatırımlarına ilgi yok denecek kadar az.
- 21 butik otelin 19'u Avrupa, 2’si Anadolu yakasında.. 8 butik otelin yer aldığı Fatih'i 6 otel ile Beyoğlu takip ediyor. Yatırımda olan 10  butik otelden 5'i Beyoğlu'nda, 4'ü Şişli'de 1'i de Büyükçekmece'de.
- Özel belgeli oteller ağırlıklı olarak Tarihi Yarımada ve Beyoğlu sınırları içinde yer alıyor.
-1 yıldızlı otel genel kapasite içinde yok denecek kadar az. 1 yıldız ve pansiyon kategorisinde kayıt altında olan bir yatırım bulunmuyor.
- İstanbul'da 3 tane de apart otel, 4 pansiyon, 2 hostel var. İstanbul'un tek moteli ise Silivri'de.